De Copernicusroute in Warmië-Mazurië: tocht langs charmante kastelen

Home »
De Copernicusroute in Warmië-Mazurië: tocht langs charmante kastelen

De Copernicusroute in Warmië-Mazurië: tocht langs charmante kastelen

Warmië-Mazurië, het land van duizend meren, charmante kastelen en indrukwekkende landschappen is altijd het bezoeken waard. In het kader van het Poolse feestjaar rond Copernicus trad GRANDE.be in de voetsporen van de man die de zon stopte en de aarde deed draaien. Wij maakten een bocht rond de meren en bezochten via de Copernicusroute de steden Olsztyn, Lubawa, Lidzbark Warminski en Frombork. Reis met ons mee naar de middeleeuwen via gotische kastelen, een indrukwekkende kathedraal op een heuvel en een stad in eindeloos groen. En krijg meer inzicht in het leven en werk van Nicolaas Copernicus.

Dit artikel werd geschreven in samenwerking met het Pools Informatiebureau voor Toerisme en de regio Mazurië-Warmië.

Olsztyn: een stad in eindeloos groen

Olsztyn, de grootste stad en de hoofdstad van de regio Warmië-Mazurië is voor ons de start van de Copernicusroute. We logeren naast het meer, een van de vele in het 'land van de 1000 meren'. Ondanks dat het nog zeer vroeg in het toeristenseizoen is, is ons hotel al gezellig vol met Poolse toeristen. De regio Mazurië is voor hen een traditioneel vakantiegebied. Olsztyn is zowat de toegangspoort: van hier zwermen de toeristen uit, verder de natuur in. Wij laten de meren achter ons en trekken richting de stad, waar Copernicus iets meer dan 500 jaar geleden leefde en werkte. Onderweg valt het ons op hoe mooi de natuur met de stad verwoven is. Dat het grootste stadsbos van Europa in deze stad staat, verbaast ons dan ook niet. De groene kleuren van de natuur geven de gotische en art-nouveau gebouwen net ietsje meer kleur.

De Astronomische tabel van Copernicus

In de Zamkowa straat houden we halt aan een bankje met een standbeeld van een zittende Copernicus. De ‘Copernicus bank’ zorgt voor een ideaal fotomoment. Vanaf het standbeeld heb je trouwens een prachtig uitzicht op het kasteel van Olsztyn dat zich net achter het bankje bevindt.

Onze gids Martha vertelt ons dat het kasteel, dat aan de bocht van de Lyna rivier ligt, vroeger helemaal omringd was door water. Je kon er alleen geraken via een houten hangbrug. Momenteel bevindt er zich het museum van Warmië en Mazurië. In het kasteel, waar Copernicus woonde tijdens zijn verblijf in de stad, is er een permanente tentoonstelling over de astronoom en wiskundige. In het klooster van het kasteel prijkt ‘de astronomische tabel’. Hiermee bestudeerde Copernicus de beweging van de zon. Momenteel kan je er tot eind september 2023 de tijdelijke tentoonstelling ‘Copernici tempus et studium’ bezoeken. In deze tentoonstelling zie je onder meer originele documenten en notities van Copernicus.

Copernicus: de trots van Olsztyn

De 'Copernicus bank' en het kasteel van Olsztyn zijn niet de enige verwijzingen naar Copernicus in de stad. In het planetarium, dat in 1973 gebouwd werd ter ere van de 500ste verjaardag van Copernicus, vind je een reconstructie van Copernicus zijn meetinstrumenten. In het park van het kasteel prijkt een buste van Copernicus dat hem herdenkt als bewaker van de stad tegen de Teutoonse indringers.

Een gotisch meesterwerk tussen twee rivieren

Dat er in Warmië heel wat bijzonders te zien is, bewijst de stad Lidzbark Warminski, ooit de bisschoppelijke hoofdstad van de regio. Waar de rivieren Lyna en Symsarna samenvloeiden, liet de bisschop Jan z Misni in het midden van de 14de eeuw een bakstenen kasteel optrekken. De bouw van het kasteel nam 50 jaar in beslag, met als resultaat een gotisch meesterwerk. Copernicus bracht zeven jaar van zijn leven door binnen de muren van de vesting. Hij werkte er als dokter en secretaris voor zijn nonkel, bisschop Lukasz Watzenrode.

Grote bewoners van het Lidzbark kasteel

In het kasteel dat tot de 15de eeuw tot de Teutoonse orde behoorde, kan je nu het museum van Warmië bezoeken. Het museum bestaat uit drie delen. Op de gelijkvloers zie je een collectie wapens uit de 14de tot 20ste eeuw en in de kelder is er een tentoonstelling die je meer laat zien over de bouw van het kasteel. De tentoonstelling ‘Grote bewoners van het Lidzbark kasteel’ op de eerste verdieping leidt je langs de privékamers van de bisschoppen. Een bezoek aan de indrukwekkend grote refter in de oostvleugel maakt je bezoek aan dit pareltje absoluut compleet.

Lubawa en ‘De Revolutionibus’

Een bezoek aan Lubawa mocht zeker niet aan ons lijstje ontbreken. Het stadje werd namelijk op de kaart gezet dankzij de publicatie van het belangrijkste boek van Copernicus. De astronoom en wiskundige verbleef in het kasteel van de kleine gemeente tijdens zijn bezoek aan zijn vriend en bisschop, Tiedemann Giese. Copernicus kwam toe in Lubawa samen met zijn student Joachim Retyk in de zomer van 1539. Het waren uiteindelijk Retyk en Giese die Copernicus konden overtuigen om zijn belangrijkste werk ‘De Revolutionibus’ te publiceren. Het kasteel is jammer genoeg volledig afgebrand in de 19de eeuw. Op de resten werd een mooi modern museum gebouwd. Tijdens het jaar van Copernicus worden er naast het algemene aanbod ook tentoonstellingen over de astronoom georganiseerd. We posteren ons samen met de burgemeester onder de tweehonderd jaar oude boom naast het museum: deze 'photo opportunity' haalt een van de volgende dagen de plaatselijke pers!

Frombork: de stad aan de Wisla lagune

We eindigen ons bezoek aan Warmië-Mazurië op de plek waar het ook voor Copernicus eindigde: Frombork. Deze locatie ademt Nicolaas Copernicus: overal waar je wandelt, vind je wel een knipoog terug naar de astronoom en wiskundige. Dat is ook niet gek. Copernicus bracht er dertig jaar van zijn leven door en is er ook begraven. Onze bestemming in het stadje aan de Wisla Lagune is de kathedraalheuvel. Bovenop deze heuvel prijkt de ‘Kathedraal basiliek van Maria-Hemelvaart en Sint-Andreas’. Wie door Polen reist, komt automatisch in vele kerken en burchten. De kathedraal van Frombork steekt er echt bovenuit: een prachtige opbouw en inrichting, je kan het bijna gezellig noemen.

Een moderne ‘homo universalis’

Gids Martha houdt ook van de akoestiek en van de muziek in de kathedraal. Ze wijst naar het orgel: ‘Ik laat me graag meeslepen door de klanken in deze ruimte. Gregoriaanse gezangen bijvoorbeeld. Of (fluistert) ‘Smoke on the water’ van Deep Purple…’

Wij zijn vooral onder de indruk van de vele altaren die we in de kathedraal tegenkomen. Het zijn er meer dan twintig, vertelt Martha ons. In de tijd van Copernicus waren er zestien kanunniken die ieder verantwoordelijk waren voor één altaar. Copernicus was een van hen en stond in voor de zorg van het Sint-Steven altaar. Iedere kanunnik werd na zijn dood begraven bij zijn altaar. Omdat veel van de altaren tijdens de Pools-Zweedse oorlog in de 17e eeuw verdwenen, wist men echter niet waar Copernicus begraven lag. Gedurende eeuwen was dat een reden om verschillende expedities uit te voeren in de kathedraal, op zoek naar overblijfselen van Copernicus. In 2005 was er eindelijk resultaat. Na een lang onderzoek van gevonden botten en DNA, kon er met zekerheid gezegd worden dat er overblijfselen van Copernicus in de Kathedraal teruggevonden waren.

Het graf van Copernicus in de kathedraal van Frombork is een moderne zwarte steen, ingemetseld in een traditioneel zijaltaar van de kathedraal. Op zijn minst een opmerkelijke combinatie van vroeger en nu. Onze gids Martha ziet de symboliek ervan: ‘Copernicus was een moderne ‘homo universalis’, vandaar de hedendaagse 'steen''.

Afsluiten op de kasteelheuvel met een fenomenaal uitzicht

In het voormalig bisschoppelijk paleis uit de 14de eeuw huist nu het Copernicus museum. Het museum heeft een collectie van voorwerpen uit de astronomie en geneeskunde die te maken hebben met Copernicus. Zo vind je er bijvoorbeeld recepten van zijn geneesmiddelen terug. Ook twee exemplaren van ‘De Revolutionibus’, het bekendste werk van Copernicus, kregen hun plaats in het museum.

Van het Copernicus museum wandelen we in enkele minuten naar de Copernicus toren. Aangezien de kanunniken een woning moesten hebben binnen de muren van het kathedraal complex, kocht Copernicus deze toren. Hij gebruikte het echter nooit als residentie, maar had er wel zijn werkruimte. Het is ook in deze toren dat je een kopie van het bekende schilderij ‘Astronoom Copernicus, of Gesprekken met God’ van Jan Matejko kan bezichtigen. Met ons hoofd half in de middeleeuwen, half in het heden wandelen we nog even rond op de kasteelheuvel. Het uitzicht op de Wisla Lagune is fenomenaal en zorgt voor een prachtige afsluiting van ons bezoek aan Warmië-Mazurië.