Copernicus achterna in Koejavië-Pommeren en Pommeren

Je ogen zijn niet je enige zintuigen die geprikkeld worden tijdens je bezoek aan Torun. Al sinds de 14de eeuw kunnen inwoners en  bezoekers van Torun genieten van de geur van vers gebakken peperkoek. Dankzij de gunstige ligging, een vruchtbare grond en uitgebreide handelscontacten, waren er altijd ingrediënten voor handen om de heerlijke koek te maken. Nu nog vind je overal in de stad zaakjes waar je de lekkere peperkoek, of  ‘Pierniki’ zoals de Polen zo mooi zeggen, kan kopen. 

Grudziadz: een stadje geboren aan de oevers van de Wisla

We reizen verder richting het noorden, de Copernicusroute volgend. Waar de Wisla (of Vistula in het Engels) al op volle breedte naar het noorden vloeit komen we in Grudziadz, hetgeen als Groedjonds wordt uitgesproken. We naderen de versterkte stad aan de overkant van de rivier. Dat levert een machtig zicht op de omwalling, de imposante graanschuren, de burcht en - even verder doordraaien - de statige Vistula.  Zwemmen niet aangewezen: de stroming staat straf.

Wij brengen eerst een bezoek aan het ‘FLIS Museum of Vistula River Trade’. Als je meer wilt weten over de geschiedenis van het stadje en het belang van de Wisla rivier, is een bezoek aan dit museum zeker de moeite waard! De Wisla rivier is de koningin van de Poolse rivieren. In Grudziadz is ze met 400 meter op zijn breedst. Aan de oevers van de rivier is de stad geboren. Het vormde een belangrijke handelsroute naar Gdansk. Onze gids legt uit dat er veel afhing van de rivier. Het bracht leven, inkomsten, passie en tradities. Het museum wil een belangrijk stuk erfgoed beschermen van de vele generaties vlotvaarders die hun materiaal naar Gdansk voeren. Het is onderverdeeld in drie verschillende ruimtes die ieder een ander stukje van de geschiedenis vertellen. De eerste kamer brengt je terug naar het stenen tijdperk en toont onder andere voorwerpen uit vuursteen die dateren uit de 9e eeuw voor Christus. De tweede kamer staat in teken van de graanschuren en de laatste kamer vertelt over de graanindustrie.

Copernicus: een man die van vele markten thuis was

Na een bezoek aan het museum wandelen we door het stadje achter de wallen. Aan de Sint-Nicolaaskerk houden we halt. Sint-Nicolaas is de patroonheilige van de schippers en handelaars. Dankzij de Wisla rivier werd Sint-Nicolaas gezien als een heel belangrijke heilige voor de vlotvaarders. Je vindt dus heel veel kerken met zijn naam in deze omgeving.

De patroonheilige Nicolaas is niet de enige Nicolaas die een link heeft met Grudziadz. Nicolaas Copernicus had ook een invloed op het stadje. De meesten onder ons associëren Copernicus met astronomie, maar hij had ook een enorme kennis in economie, handel en wiskunde. Een van de belangrijkste economische inzichten van Copernicus was zijn kritiek op het middeleeuwse monetaire systeem. Hij vond dat het constant verminderen van de waarde van de munt een negatieve invloed had op de economische groei en handel. Onze gids vertelt trots dat hij in Grudziadz een lezing gaf over ‘goed en slecht geld’. Hij legde uit hoe je met geld moest omgaan en kon de term inflatie al uitleggen voordat er sprake was van het woord.

Dat Copernicus een geleerde was die van veel markten thuis was bewijst ook de legende van het 'Trynka-kanaal'. In het begin van de 16e eeuw had Grudziadz problemen met het drinkwater. Volgens de legende vroeg Copernicus om de mappen van de toenmalige kanalen en bestudeerde deze. Hij ontwierp vervolgens in 1522 een nieuw kanaal: het ‘Trynka-kanaal’ en loste hiermee het waterprobleem van Grudziadz op.

De Klimek toren: een uitzicht om u tegen te zeggen

Grudziadz is gebouwd op een heuvel waarop de Klimek toren prijkt. De oorspronkelijke toren van 30 meter hoog werd op het einde van de Tweede Wereldoorlog volledig vernield door de Duitsers. Een replica van 23 meter kwam pas op de plaats van de oorspronkelijke toren in 2006. Wij besluiten om de toren te beklimmen. Onze gids belooft ons een spectaculair uitzicht en ze heeft niet gelogen! We klimmen een 150 tal treden naar omhoog en komen uit op de uitkijkpost. De zon schijnt en de hemel is open: we zien makkelijk 50 kilometer ver! Veel groen, veel kastelen, veel Vistula.

Malbork: een indrukwekkend kasteel in gotische stijl

Nog onder de indruk van Grudziadz reizen we verder richting Malbork Hier word je overdonderd door een fantastisch staaltje gotische architectuur. In Malbork staat het grootste kasteel ter wereld dat gemaakt werd in de inmiddels bekende rode baksteen. Ooit was Malbork de hoofdstad van de Teutoonse orde. Het kasteel deed dienst als de hoofdzetel van de Teutoonse ridders. Terwijl je rondwandelt tussen de dikke muren van het indrukwekkende kasteel lijkt een link met Copernicus ver te zoeken. Toch bood het in het verleden wel vaker onderdak aan de astronoom en wiskundige. Hij was er te gast voor beraadslagingen, conventies en verkiezingen.

De amoureuze relatie van Copernicus in Gdansk

Onze route eindigt in de Hanzestad Gdansk. Op de Mariastraat 1, in de oude stad, houden we halt aan een huis op wat vastgoedmakelaars nu een ‘toplocatie’ zouden noemen. De ‘Kamienica Gotyk’, gemaakt in gotische stijl, is het oudste huis van Gdansk. Wanneer de gids begint te vertellen, wordt het ons al snel duidelijk dat ook deze havenstad aan de Baltische Zee geschiedenis heeft met Nicolaas Copernicus. Hij had er familie wonen en was vaak op bezoek in Gdansk. Volgens hardnekkige geruchten zou hij hier een amoureuze relatie gehad hebben met zijn huishoudster Anny Schilling. Copernicus had geloften afgelegd als katholieke voorganger, dus Bijbelvast was deze liaison niet. 

Meer informatie vind je via de volgende links:

Het jaar van Nicolaas Copernicus

Koejavië-Pommeren

Pommeren

Torun

Gdansk

Malbork

Copernicusroute