We vervolgen onze route en maken een korte stop in het Egmontpark, een klein stukje groen net achter het Justitiepaleis. Ondanks dat je in de stad bent, vormt het park een oase van rust te midden van alle drukte. Ook het weer zit mee en de fel schijnende zon maakt het moment alleen maar aangenamer. Ons oog valt op La Fabrique en Ville, de brasserie in het park, waar de tafels en stoelen alvast opgestapeld buiten staan. Klaar om het terras binnenkort weer op te kunnen bouwen. Tijd om onze trip voort te zetten. Het valt op dat je je als fietser in Brussel zeker geen ongewenste gast voelt. Veel gedeeltes van de weg zijn gereserveerd voor fietsers en bussen, wat Brussel een uitstekende fietsstad maakt. Je voelt je toch licht bevoorrecht wanneer je het drukke, stilstaande verkeer lachend voorbij kunt fietsen.
Art nouveau en art deco: een groot contrast
We laten het centrum van de stad voor wat het is en gaan terug richting Elsene en het stadsdeel Sint-Gillis. Onderweg begeleidt Kris mij langs huizen en gebouwen in de art nouveau-stijl, een kunststijl die is geboren in Brussel met Victor Horta als een van de belangrijkste grondleggers. Art Nouveau is een kunststijl die zijn bloeiperiode kende van eind negentiende eeuw tot aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. De stijl kenmerkt zich door krullende lijnen en zweepslagstijl in het ijzerwerk dat terug te zien is in de zuilen en balkonnetjes. Er wordt vaak gehint naar de natuur, flora en fauna. Licht is een belangrijk thema in de art nouveau. Grote ramen met glas-in-lood zorgen voor veel lichtinval. We houden halt aan de Avenue Louise 224 bij Hotel Solvay, een van de huizen die ontworpen is door Victor Horta. Omdat de art nouveau-beweging maar van korte duur was, zijn veel gebouwen uit die periode gesloopt of ontdaan van de typische kenmerken. Tegenwoordig worden de art-nouveaugebouwen gekoesterd en beschermd. Hotel Solvay is ook opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Dat geldt ook voor het Hortamuseum, zijn voormalig woonhuis en atelier.
We passeren het Huis Hannon in Sint-Gillis, dat begin 2022 haar deuren zal openen als art-nouveaumuseum. Het huis werd ontworpen door Jules Brunfaut, maar zal ook aandacht geven aan andere vertegenwoordigers binnen de stroming. Art nouveau kende in art deco zijn opvolger en een groter contrast bestaat er bijna niet. Waar in de art nouveau bijna geen rechte lijn te bekennen is, zijn de belangrijkste kenmerken van de art-decostijl strakke lijnen en geometrische vormen. We stoppen bij Villa Empain, een toonaangevend gebouw in art-decostijl. Het strakke ontwerp, de gouden omlijsting en de vele geometrische figuren op het glaswerk maken dit gebouw een art-decotempel. De villa, die dienstdoet als kunstcentrum en galerij opent binnenkort haar deuren weer tijdens de BANAD Festival. Dat is het Brussels Art Nouveau en Art Deco Festival, waarbij het mogelijk is om verscheidene huizen en gebouwen te bezoeken.
Flagey en Ter Kamerenbos
Nu gaat het richting het Ter Kamerenbos, de natuurlijke uitloper van het grote Zoniënwoud ten zuiden van Brussel. We houden halt bij het Flageygebouw. Tegenwoordig is dat een cultuurcentrum voor projecten rond muziek en beeld. Jarenlang deed het dienst als het VRT-gebouw. Inmiddels zijn de VRT en RTBF verhuisd naar een groter pand aan de rand van Brussel. Bij de vijvers van Elsene babbelen we met radiopresentator Bram Van De Velde van BRUZZ-radio, die zijn studio in Flagey heeft. BRUZZ richt zich op de Nederlandstalige Brusselaars en houden hen dagelijks op de hoogte van alle gebeurtenissen in de hoofdstad. Plots verschuift het gespreksonderwerp naar de identiteit van de Brusselaars. Van De Velde geeft zijn visie over het samenleven van Vlamingen en Walen in Brussel. ‘Brussel is een stad van minderheden, er zijn zoveel verschillende groepen. Je wordt niet overspoeld door de Franstaligen’, zegt hij. Overigens voelt hij zich geen Vlaming in Brussel. ‘Ik legde eens uit aan een Fransman op café dat ik een Nederlandstalige Brusselaar ben en geen Vlaming in Brussel. Dat resulteerde in een omhelzing van de barman, die het volmondig eens was met dat statement.’
Eenmaal aangekomen in het Ter Kamerenbos is het de hoogste tijd voor een stop en een late lunch bij Le Kiosque. Terwijl we staan te wachten voor ons broodje, nemen we de natuur om ons heen in ons op. De Spaanse muziek die uit de luidsprekers vloeit, maakt de ervaring compleet. Opnieuw heb je niet het gevoel dat je in de hoofdstad van België bent. We zetten de fietsen aan de kant en besluiten een stukje door het bos te wandelen. De brede weg die door het natuurgebied loopt, is sinds anderhalf jaar autovrij. Voor de Brusselaar is de locatie daarom ideaal om te gaan lopen of fietsen, zonder je zorgen te moeten maken over gevaarlijk verkeer. We passeren enkele grote rotsblokken midden op de weg. ‘Die zijn hier neergelegd om straatraces te voorkomen’, vertelt Kris.
See U: een plek van samenkomst
We laten het Ter Kamerenbos achter ons en zetten koers terug naar het hotel Made in Louise in Elsene. We fietsen over het terrein van See U, een culturele ontmoetingsplaats met een urban uitstraling. Hier worden evenementen en tentoonstellingen georganiseerd en bevinden zich onder andere ook een bioscoop en kunstgalerijen. In het middelpunt van het terrein ligt de velodroom. De cirkelvormige fietsbaan is naast een podium voor skaters en BMX’ers, ook een plek van samenkomst. ‘De ronde vorm van de velodroom staat hier symbool voor’, legt Kris uit.
Parijse sfeer in Brussel
De tweede dag van onze verkenningstocht door Brussel begint in Kastelein, of Châtelain zoals de wijk in Elsene doorgaans genoemd wordt. De lucht ziet er dreigend uit en de wind is straf. We fietsen over het Kasteleinsplein. In normale tijden staat het hier vol met terrassen en heb je met de vele boetiekjes het gevoel in Parijs rond te wandelen. Het is geen wonder dat een groot aantal van de Fransen in Brussel wonen rond Châtelain. We fietsen door naar het centrum van Sint-Gillis, waar we ook de eerste regen van de dag moeten trotseren. De bui is van korte duur en we vervolgen onze tocht naar het kanaal. We doorkruisen het Dudenpark in Vorst en stoppen even bij het Joseph Mariënstadion, het authentieke voetbalstadion van de plaatselijke voetbalclub Union Saint-Gilloise. De eretribune wordt gezien als monument en heeft een plaatsje op de lijst van Belgisch cultureel erfgoed. Het nadeel hiervan is dat het stadion niet zomaar gemoderniseerd of verbouwd mag worden. 'Ooit konden er meer dan 40.000 supporters in het stadion. Voor de veiligheid hebben ze dit teruggebracht naar achtduizend', legt Kris uit. We nemen even een kijkje op het terrein, waar werklui druk bezig zijn met het veld.
Van moeras tot kanaal
We passeren het centrum van hedendaagse kunst WIELS, in de voormalige brouwerij Wielemans-Ceuppens. Op dat terrein vind je ook het ‘Moeras Wiels’. Verschillende bouwplannen van de afgelopen jaren die de drooglegging van het moeras zouden betekenen, zijn door de buurtbewoners gedwarsboomd. Zo wordt het stukje natuurgebied toch behouden. Eenmaal aangekomen bij het kanaal besluiten we door te fietsen naar Anderlecht. We doorkruisen het centrum en zetten koers richting Neerpede. Hier houden we halt bij enkele street art werken onder de buitenring van Brussel, waarna we weer terugfietsen naar het kanaal. We dalen af en hebben het geluk aan onze zijde: we hebben de wind in de rug.
Langs het kanaal fietsen we door de Kanaalbuurt de wijk Kuregem in, een van de wijken in Brussel die de laatste jaren met verval te maken heeft gekregen. Tegenwoordig probeert men de buurt nieuwe impulsen te geven en een voorbeeld hiervan is COOP. Deze voormalige maalderij is omgetoverd tot een ontdekkingscentrum voor bedrijven, tentoonstellingen en workshops. Het café met panoramisch dakterras is een absolute troef. Het centrum is nog vrij onontdekt, maar hoopt snel de deuren voor het grote publiek te kunnen openen.
Gekleurde molentjes
Dan nemen we een kijkje bij Abattoir. Dat voormalige slachthuis wordt nu gebruikt als markthal met allemaal verse producten. De markt vindt iedere vrijdag, zaterdag en zondag plaats. Sinds korte tijd maakt Abattoir ook gebruik van groene/duurzame energie, door middel van zonnepanelen, windenergie en waterkracht. ‘Het heeft even geduurd, maar Brussel neemt steeds meer initiatieven om de stad duurzamer te maken’, vertelt Kris. Verder langs het kanaal merken we op dat felgekleurde windmolentjes, aangedraaid door de harde wind, ons richting Molenbeek begeleiden. De grijze lucht heeft inmiddels plaats gemaakt voor een voorzichtig zonnetje.
We passeren het MIMA, het Millennium Iconoclast Museum of Arts, op het terrein van de oude Belle-Vue-brouwerij. Naast het museum zijn er ook een hotel en restaurant op het terrein gevestigd. In het centrum van Molenbeek valt vooral de grote Arabische invloed op. We maken een korte stop bij het MolenGeek gebouw, een plaats waar jongeren en professionals die interesse hebben in programmeren en andere zaken op het gebied van ‘tech’ terecht kunnen om bij te leren en hun capaciteiten te ontwikkelen. Het stadsdeel Molenbeek zit in de lift en deze initiatieven dragen bij aan de verbetering van het imago.
Tour & Taxis: de stad in een stad
We fietsen naar Tour & Taxis, een distrubutiecentrum en goederenstation aan de oude spoorlijnen. De verschillende gebouwen zijn allemaal onderdeel van een herbestemmingsproject. Een goed voorbeeld hiervan is de ‘Gare Maritime’. Dat volledig overdekte pand, dat tevens de grootste houten constructie van Europa is, wordt ingericht als ‘stad in een stad’. Er komen winkels, horecagelegenheden, kantoren, vergaderruimtes, en cursusruimtes in. Tijdens ons bezoek is er nog maar weinig bedrijvigheid te zien, al blijkt de opleiding visagie al in volle gang te zijn.
De fietstocht gaat door het Park van Laken, een park dat op verzoek van koning Leopold II is aangelegd. Onderweg kunnen we nog even zwaaien naar de huidige koninklijke familie, wanneer we het koninklijk paleis passeren. Onze laatste stop van de dag is bij Be-Here, dat vroeger door het leven ging als Byrrh. Hier werden toentertijd vaten met de gelijknamige drank opgeslagen. Het brouwsel was een combinatie van wijn met andere ingredienten en zou een genezende werking hebben. Nu zijn er verschillende winkels, ruimtes voor workshops en een bierbrouwerij. Wij sluiten de dag passend af met een lokaal gebrouwen biertje bij brouwerij La Source. Santé!
Het huis van Victor Horta
De derde en laatste dag staat er een rondleiding in het Hortamuseum op het programma. Na de les kunstgeschiedenis van twee dagen geleden, ben ik helemaal klaar om de proef op de som te nemen. Al bij het bewonderen van de voorgevel van het gebouw valt op dat het eigenlijk aan alle kenmerken van art nouveau voldoet: het ijzerwerk is in de typische zweepslagstijl, de ramen zijn groot en de patronen hebben veel weg van planten en andere natuurlijke elementen. Wanneer we het museum betreden wordt pas echt duidelijk wat het effect is van de grote lichtinval. Wanneer je je door het huis begeeft, word je letterlijk in het zonnetje gezet. Het opkrullende ijzerwerk is zelfs tot aan de deurklinken zichtbaar en geen enkele is hetzelfde. Aan het einde van de rondleiding besluit Kris dat hij het huis wel wil kopen, waarop een van de medewerkers in het museum moet lachen. ‘Het is eigenlijk net als een kasteel, leuk om te bezoeken maar een last om in je bezit te hebben.’
Het hart van Europa
Na het kunstzinnige ochtendprogramma fietsen we door naar Etterbeek om de Europese wijk te bezoeken. We stoppen eerst nog even voor een koffie in de zon op het Jourdanplein. Het Europees Parlementsgebouw torent al boven de gebouwen uit. We vervolgen onze tocht naar het Schumanplein, waar we recht onder het Berlaymontgebouw van de Europese Commissie staan. Vervolgens gaan we heuvel op naar het Jubelpark, waar de Triomfboog als absolute pronkstuk staat. In de gebouwen eromheen vind je musea zoals het Legermuseum en Auto World. We dalen weer af om een kijkje te nemen bij het Europees Parlementsgebouw. In tegenstelling tot de gebouwen op het Schumanplein, zijn de meeste van de EU-gebouwen rond het station Brussel-Luxemburg wel te bezoeken.
Na een korte stop in het Leopoldspark wordt het tijd om de fietsen weer terug te brengen naar Pro Velo. Het is moeilijk voor te stellen dat we de afgelopen dagen in dezelfde stad zijn gebleven. Als Brusselaar heb je alles wat je hartje begeert: een stad vol leven, prachtige architectuur, wijken met ambitieuze projecten en de natuur binnen handbereik. En dat alles is te bereiken per fiets. Brussel is zonder twijfel een echte groene fietsstad!
Meer informatie vind je op Visit Brussels.
