Nederland is onlosmakelijk verbonden met zijn boerenkazen. In het groene hart tussen de vier grootsteden Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam ligt de wereldberoemde ‘Cheese Valley’. In dat oerhollandse polderlandschap van koeien, sloten en windmolens maken de boeren kaas van verse melk. De vier gemeenten Bodengraven-Reeuwijk, Krimpenerwaard, Gouda en Woerden bieden onvergetelijke ervaringen met kaas in de hoofdrol.
Hollands-Utrechts weidelandschap
Het groene hart van Nederland is een kleine, charmante streek in de centrumprovincies Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Daartoe behoort ook ‘Cheese Valley’. Het prachtige weidelandschap is de ideale plek voor de fiets- of wandelliefhebber. Tussen de veenweides vol watervogels, koeien en schapen kronkelen kleine rivieren en beekjes. Naast molens en boerderijen telt het gebied ook charmante dorpjes en stadjes als Gouda en Woerden. Daar bevinden de winkelstraten, restaurants en bars zich aan de watersloten.
Goudakaas, de kampioen van ‘Cheese Valley’
In ‘Cheese Valley’ is Gouda dé befaamde kaasstad. “Al sinds de middeleeuwen organiseert Gouda een kaasmarkt. In de zestiende eeuw hadden we zelfs een kaasoorlog met Schoonhoven over wie een kaasmarkt mocht organiseren”, vertelt Theo Van Vugt. Hoewel de stad wereldberoemd is dankzij zijn Goudakaas, wordt er in de stad zelf geen kaas geproduceerd. Maar in de directe omgeving bevinden zich kaasboerderijen die maar liefst 25 miljoen kilo kaas per jaar produceren. Die kaas die op de Goudse markt verhandeld wordt, krijgt dan de naam Goudakaas.
De boeren proberen hun authentieke kazen zo winstgevend mogelijk te verkopen. Daarom trekken ze naar de stadse kaasmarkt. Op het stadsplein aan de prachtige kaaswaag ontworpen door Pieter Post in 1670 worden de kazen iedere week gewogen. Op de donderdagse markt is het druk onderhandelen tussen de boeren en de handelaars over de kaasprijzen: “30”, “25!”, “28”, “verkocht!”. Tijdens het onderhandelen klappen de boer en verkoper in elkaars handen. Wanneer de twee partijen akkoord zijn over de prijs, schudden ze de hand. Deze eeuwenoude traditie staat bekend als ‘handjeklap’.
Gouda Cheese Awards
Sinds 2014 organiseert Gouda in juni ook de Gouda Cheese Awards op het stadsplein. Volgens Theo Van Vugt is het een belangrijke gebeurtenis: “De Gouda Cheese Awards zijn erg bekend binnen het Nederlandse kaasconcours. De winnaar draagt één jaar lang de titel van beste Nederlandse kaas!”
Op het gezellige marktplein ontpopt zich tijdens de Awards een middeleeuws toneel. Kaasjongens dragen in boerenklompen de bollen Goudakaas op de paardenkarren. De kaasmeisjes met witte boerenmutsjes delen kaasblokjes uit aan de bezoekers. Boeren en onderhandelaren onderhandelen met ‘handjeklap’ over de prijs van de kaas. Rondom het plein gaat de kaas aan de kraampjes als zoete broodjes over de toonbank. De winnaar wordt bekend gemaakt en boerenvrouw Mevrouw Antje reikt de trofee uit in traditionele klederdracht.
'Say cheese, say Gouda'
Naast de donderdagse kaasmarkt zijn er nog de talrijke winkeltjes om alles te ontdekken over de Goudakaas. ’t Kaaswinkeltje met grote gele klompen voor de vitrine verkoopt uitsluitend boerenkaas. Eigenaar Rick is erg trots op zijn kaasstad Gouda: “Zeg je kaas, dan zeg je Gouda!” De Zuid-Hollandse stad werd voornamelijk rijk als middeleeuwse handelsstad op de vaarroute tussen Vlaanderen en Amsterdam. “Gouda is een echte ambachtsstad. Naast kaas werd hier in de middeleeuwen veel bier geproduceerd. Maar ook het Nederlandse keramieken aardewerk Gouds plateel was in de 19de eeuw erg beroemd.” Dat Gouds plateel is te vinden in het Gouds stadsmuseum. In een iets rustiger gedeelte van de stad ligt het Museum Café waar je op een prachtig terras onder de kerktoren kan genieten van een lekkere lunch met verse kazen, brood en een verfrissende rauwkostsalade.
Cheese Experience in Woerden
Gouda is niet de enige stad met een kaasmarkt. Ook in Woerden komen de boeren al sinds 1410 hun kaas verkopen aan de kaashandelaars. Zo is Woerden één van de vijf Nederlandse steden die nog een kaasmarkt houdt. Al meer dan honderd jaar vindt die kaasmarkt iedere zaterdag aan het kerkplein plaats.
De stad met een rijke geschiedenis laat elke bezoeker een onvergetelijke kaaservaring beleven in de Cheese Experience. Onze gids Anne legt trots de rol van Woerden in ‘Cheese Valley’ uit: “Ieder jaar produceert Woerden 15 miljoen kilo kaas. In 1926 was hier de grootste kaasmarkt van Europa.”
Woerden was ook de thuishaven van Leo Gestel, een tijdgenoot van Piet Mondriaan. Gestel gebruikte niet alleen het polderlandschap, maar ook de kaas als inspiratie voor zijn tekeningen en schilderijen. Die zijn te bezichtigen in de stijlkamers van het Stadsmuseum. Vlakbij het stadsmuseum bevindt zich het kazerneplein vol terrasjes. In de bistro ‘Bistronoom’ kan je gezellig tafelen en genieten van gerechten met lokale vis en seizoengroenten uit de moestuin.
Boska kaastools in Bodengraven-Reeuwijk
Ook de kaasproeverij ontbreekt uiteraard niet in ‘Cheese Valley’. In Bodengraven-Reeuwijk ontwikkelt Boska de perfecte tools voor het snijden, presenteren en bereiden van de Goudakaas: “De kaas zo perfect mogelijk raspen is heel erg belangrijk voor de smaak en zorgt ook voor minder verspilling. Wij ontwerpen alle tools die met kaas te maken hebben, behalve de kaas zelf”, zegt Patrick Colijn van Boska lachend.
Boska focust als enige bedrijf in de wereld louter op kaasgereedschap: “Acht op de tien Nederlanders hebben dan ook een kaasrasp van Boska.” Het indrukwekkende assortiment omvat ook kaasfondues en toestellen voor raclette. Maikel Rijvers, de ‘Bergse kaasbaas’, serveert ons bij Boska allerlei lekkernijen met kaas: kaas met karamelsaus en 4 chocoladetoppingen, kaas in combinatie met witte chocolade… De mogelijkheden met kaas zijn duidelijk onbegrensd!
Culinair genot in het groene hart van Nederland
In Reeuwijk-Bodengraven kan je bij het Restaurant ’t Vaantje een boot huren voor een prachtige tocht over de Reeuwijkse plassen. Uiteraard serveert ’t Vaantje ook lokale visgerechten, seizoensgebonden groenten én een kaasbordje uit de regio.
Ook het gezellige restaurant de Nieuwe PolderKeuken in Krimpenerwaard tovert streekproducten uit het Nederlandse polderlandschap op je bord. Jonge kok Frank Streefland serveert ons een verrassend 'menu van de chef' met onder meer rivierkreeft en asperges. Uiteraard is een bordje met kazen uit Stolwijk de afsluiter.
