De hoofdstad van de provincie Noord-Holland in een notendop? Denk aan een gezellig historisch centrum, boeiende musea, winkels, restaurants en het strand om de hoek. Dat is Haarlem. Haarlem is ook: verscholen hofjes uit vervlogen tijden, Hollandse Meesters en antiekmarkten. Bezoek Haarlem en laat je verrassen door de bezienswaardigheden, boetiekjes en pittoreske pleinen, door de oude én hedendaagse kunstenaars, de bourgondische sfeer en de rijke historie. Welkom in een van de meest Vlaamse steden van Nederland!
De geschiedenis van de muggen
Al 1500 jaar voor onze jaartelling woonden er mensen in de omgeving van het Spaarne. Van geestnederzetting op een strandwal groeide ‘Haralem’ uit tot de zetel van de graven van Holland. Door de gunstige ligging aan de rivier het Spaarne ontwikkelde de stad zich razendsnel. Mogelijk is de naam Haarlem een verbastering van het woord ‘Haarloheim’. De vertaling? ‘Heim’ betekent woonplaats, gelegen op een hoge zandgrond (haar), in het bos (lo).
In 1658 stichtte Peter Stuyvesant aan de Amerikaanse oostkust ‘Nieuw Haarlem’. Toen de Engelsen de kolonie overnamen in 1664 gaven ze de plek de naam ‘Harlem’. Tegenwoordig is Harlem een onderdeel van de stad New York in het noorden van Manhattan.
Inwoners van Haarlem worden ook wel eens ‘muggen’ genoemd. In de 14e en 15e eeuw werd ‘mug’ gebruikt als scheldwoord. Mogelijk komt de benaming voort uit het feit dat er vroeger veel muggen in Haarlem waren. Andere verklaringen? Het ‘muggenziften’ van de Haarlemmers en een sage over een heks die de inwoners van de stad zou veranderen in muggen als ze niet zouden luisteren.
De Gouden Straatjes: shoppen in stijl
Haarlem staat bekend als een winkelstad, als een unieke winkelstad. Shop je kleding, nieuw of tweedehands, in een van de vele leuke boetiekjes of struin rond voor unieke woonaccessoires en ambachtelijke producten. Geniet tussendoor van het fraaie decor van de Haarlemse binnenstad en van de gezellige terrasjes. Ontdek zeker de verhalen die schuilgaan achter de mooie gevels. De Gouden Straatjes van Haarlem zijn zeven pittoreske straatjes met honderden unieke winkeltjes. Nergens anders vind je zoveel ambachtelijkheid gecombineerd met conceptstores, fashion, vintage en design.
De hofjes van Haarlem: fata morgana in het echt
Haarlem is met 21 hofjes een echte hofjesstad. De tuintjes herinneren aan lang vervlogen tijden. Rijke burgers stichtten de hofjes voor arme ongetrouwde vrouwen. Zij woonden in piepkleine woningen, die aan een als tuin ingericht binnenhof lagen. Veel hofjes zijn intussen gemoderniseerd of verdwenen. De hofjestuinen zijn nog altijd kleine stadsoases. Soms markeert een poort nog de plek waar ooit een hofje was, zoals in de Jansstraat tegenover de rechtbank. Het oudste en het nieuwste hofje van Nederland liggen naast elkaar in het centrum van de stad. Het oudste nog bestaande tuintje is het Hofje van Bakenes, in 1395 gesticht door Dirc van Bakenes. Het nieuwste hofje, het Johan Enschedéhofje, is gerealiseerd in 2007 en ontworpen door het duo Joost Swarte (de bekende striptekenaar uit Haarlem) en Henk Döll. Het hofje is vernoemd naar drukkerij Johan Enschedé die ooit op deze plek stond. Zelf op ontdekking? Dat kan. De mooie tuintjes van Haarlem zijn elke weekdag te bezoeken.
Internationale kunst & cultuur
Met meer dan 10 verschillende musea biedt Haarlem kunst en cultuur voor iedereen. Het Frans Hals Museum en het Teylers Museum zijn internationaal bekend.
Frans Hals museum
Het Frans Hals Museum staat bekend als het museum van de Gouden Eeuw. De collectie is gebaseerd op de rijke verzameling die de stad vanaf de 16e eeuw opbouwde. Het museum bezit honderden schilderijen. Meer dan een dozijn daarvan zijn schilderijen van Frans Hals. De collectie van de Gouden Eeuw bevindt zich in de locatie 'Hof', in het voormalig Oudemannenhuis. De moderne collectie is te vinden in de locatie 'Hal' aan de Grote Markt.
Teylers
In het historische gebouw van Teylers vind je kunst van beroemde meesters, miljoenenoude fossielen, fonkelende mineralen, peperdure boeken en vernuftige instrumenten. De meer dan twee eeuwen oude Ovale Zaal is een bezienswaardigheid van wereldformaat. In de moderne zalen organiseert het museum telkens grote en kleinere tentoonstellingen over uiteenlopende onderwerpen.
Dolhuys: het museum van de geest
In een prachtig, groen stukje Haarlem, vind je het Dolhuys. In dit unieke, historische gebouw ontmoet je bijzondere geesten: mensen die anders functioneren dan doorsnee. Laat je inspireren door hun boeiende levensverhaal. Waan je terug in de tijd en bezoek de oorspronkelijke dolcellen uit de zeventiende eeuw. Die zijn uniek in Europa. Naast de vaste collectie vind je hier uitdagende tentoonstellingen en zoektochten naar de waarde van afwijkend gedrag. Hoe (ab)normaal ben jij?
Molen de Adriaan
Een bezoek aan Haarlem is niet compleet zonder een rondleiding in de molen vlakbij het centrum van de stad. Door zijn schilderachtige ligging was deze stellingmolen door de eeuwen heen een van de markantste bouwwerken van Haarlem. Ontdek de molen en ervaar, twaalf meter boven de rivier, het spectaculaire uitzicht over de oude stad.
KathedraalMuseum
Het KathedraalMuseum van de Nieuwe Bavo bevat bijzondere kunstschatten: schilderijen, beeldhouwwerken, vaandels en liturgisch zilverwerk. Het museum biedt tevens, met maquettes en ander materiaal, toelichting op de bouw en de versiering van de Nieuwe Bavo. Deze kerk, een van de laatste grote kathedralen van Europa, werd in de jaren 1895-1930 ontworpen. Gebrandschilderde ramen en andere kunstuitingen werden toegevoegd door Han Bijvoet, Johannes Maas, Gerard Brom, Jan Toorop en tientallen andere kunstenaars. Het museum bevindt zich onder het hoogkoor en is toegankelijk via de kathedraal.
De Vlaamse roots van Haarlem
In Haarlem staan enthousiaste stadsgidsen klaar om hun stad te tonen. Ze vertellen over de historie van de stad, de architectuur, de monumenten, de hofjes en natuurlijk de anekdotes over Haarlemmers en hun omgeving. Wandel je liever met een eigen groep onder leiding van een gids? Boek dan een speciale themawandeling. Zoals bijvoorbeeld de ‘Vlaams Accent’-wandeling. Samen met een gids ga je op zoek naar de verhalen achter de Vlamingstraat en de Drapenierstraat en de impact van het grote aantal Vlaamse immigranten in deze Noord-Hollandse stad.
De omgeving van Haarlem bezoeken? Wandel door de Haarlemmerhout, bezoek het schilderachtige dorp Spaarndam of fiets via Nationaal Park Zuid-Kennemerland naar de stranden van Bloemendaal en Zandvoort.
Copyright foto's: Kees Hageman
