Sterrenparken in Oostenrijk: Aanschouw de duisternis van de nacht en de helderheid van de sterrenhemel
“De eeuwige sterren schijnen zodra het donker genoeg is”, is één van de beroemde quotes van de literaire Schotse schrijver Thomas Carlyle. En gelijk heeft hij. Vandaag de dag is een ongestoord zicht op de sterren een hoge uitzondering omdat er in de steden veel te veel licht is. Om die lichtvervuiling drastisch te verminderen en de adembenemende schittering van de sterrenhemel te beschermen, worden er in Oostenrijk sterrenparken opgericht.
99% van de Noord-Amerikaanse en Europese bevolking kent geen volledige nachtelijke duisternis meer, wel een door kunstlicht vervuilde nachtelijke hemel. Al dat kunstlicht kan negatieve effecten hebben op de fauna en flora en op onze gezondheid volgens Dr. Stefan Wallner, astrofysicus aan de Universiteit van Wenen. “Lichtvervuiling is een door de mens gecreëerd fenomeen. Het gaat hier om overbodig licht dat in de natuurlijke ruimte terechtkomt en niet alleen plekken verlicht die het zou moeten verlichten, maar ook secundaire plekken van hun duisternis berooft. Dat heeft impact op al het leven.”
Sterrenhemelreservaat
Om die impact in Oostenrijk te verminderen, begeleid dr. Stefan Wallner een opmerkelijk initiatief: sterrenparken. “Een sterrenpark is eigenlijk een ‘sterrenhemelreservaat’”, vertelt Clemens Schnaitl, directeur van het natuurpark en coördinator van sterrenpark Attersee-Traunsee trots. Dankzij tal van maatregelen wordt er in deze regio – midden in het Salzkammergut – voor duisternis gezorgd en blijft de schoonheid van de sterrenhemel goed te zien.
“De mensen die hier wonen worden aangemoedigd om ‘beter licht’ te gebruiken. Beter houdt in: De verlichting buitenshuis moet worden gericht op de plek waar het nodig is. Zo wordt opwaarts gericht licht en dus lichtvervuiling voorkomen", legt Schnaitl uit. Daarnaast zijn alle lichtbronnen volledig afgeschermd om strooilicht te voorkomen, 's nachts wordt de verlichting uitgeschakeld of gedimd en wordt er gebruikgemaakt van milieuvriendelijke verlichting en warmwitte lichtkleuren. De omliggende gemeenten hebben toegezegd om alle overige lichtbronnen in het sterrenpark de komende tien jaar conform de nodige criteria aan te passen.
Dat alles maakt van de regio Attersee-Traunsee een waar sterrenparadijs. In 2021 krijgt de regio dan ook de officiële erkenning als ‘sterrenpark’. Met deze erkenning is Attersee-Traunsee het eerste sterrenpark in Oostenrijk. "Een belangrijke stap voor de biodiversiteit en de bescherming van de sterrenhemel", aldus lichtvervuilingsexpert Wallner.
De donkerste nachten van Europa
Om de heldere band van de Melkweg met het blote oog te kunnen zien, moet het echt donker zijn. Nationalpark Gesäuse in de Steiermark met de plaatsen Admont, Johnsbach, Weng, Hieflau, Landl en St. Gallen voldoet aan deze eis. Omdat de steden Wenen, Graz, Salzburg en Linz ver van dit gebied liggen en de lichtvervuiling hier daarom erg laag is, vind je in Nationalpark Gesäuse echte sterrenhemels. De nachten in Nationalpark Gesäuse behoren tot de donkerste nachten van Europa.
Nationalpark Gesäuse biedt thema-uitstapjes rond het sterrenkijken. Om de in het wild levende dieren tijdens hun nachtelijke activiteiten niet te storen, worden er rond bezoekerscentrum Weidendom of op het Buchauer Sattel tochten met gids georganiseerd – alleen mag het gebied niet worden verkend.
GRANDE.be reporter Phebe Coppens volgt de toeristische actualiteit en schrijft elke week een nieuwsbericht, over Vlaanderen of ver daarbuiten.
