Reportagetip: Het Griekse godeneiland Kreta

Grieks Venetië

Daarna gaan we in de richting van het Venizélosplein, met in het midden de fontein van Morosini. Met het hertogelijke paleis, dat helaas verwoest werd, en de talrijke publieke gebouwen vormde het Venizélosplein het hart van het Venetiaanse Candia. Tegenover de fontein staat de Sint-Marcusbasiliek. Ze werd verwoest door een aardbeving, weer opgebouwd en door de Turken tot moskee omgevormd. Vandaag doet ze dienst als cultureel centrum.

We nemen de weg naar de Venetiaanse haven en volgen de ‘straat van de martelaren van 25 augustus’, waar de Agios Titoskerk staat. Aan zee, langs de Sofokli Venizeloulaan, vind je kleine visrestaurants. De gerechten worden bepaald door de vangst van de dag. Met een scheutje olijfolie en een schijfje citroen smaakt de vis overheerlijk. We volgen het straatje aan de overzijde van de Morosini-fontein en wandelen verder richting Kornarouplein. Naast de Bembo-fontein staat een Ottomaans fonteinhuis, omgebouwd tot gezellig café. Proef er als aperitief de heerlijke lokale raki, of geniet er van een kopje koffie of thee.

Naar de Idagrot

We nemen vanuit Iraklion de hoofdweg naar Rethimnon, na tien kilometer slaan we af richting Tylissos. De stad heeft haar oude naam behouden: van 1902 tot 1913 heeft Hazzidakis – die het paleis van Malia ontdekte – er opzoekingen gedaan. Hij legde er drie neopalatiale villa’s bloot die tot in het jaar 1450 voor Christus wellicht bewoond werden door lokale leenheren.

We naderen Gonia, een bergdorpje dat een mooi uitzicht biedt op de toppen van de Psiloritis, waarvan Timios stavros met zijn 2.456 meter de hoogste berg is. Daarna bereiken we Anogia. Het dorp ligt op een hoogte van 740 meter. Wedden dat je er onder een prieel zult proeven van lam aan het spit en dat je het nog zal lekker vinden ook? Bij het binnenrijden van Anogia volgen we de twintig kilometer lange weg naar de Idagrot. Twee Kretenzische plaatsen werpen zich op als geboorteplaats van Zeus: Dikiti en Ida. Van de Idagrot wordt gezegd dat Rhea er haar zoon heeft verborgen om hem te beschermen tegen de vraatzucht van zijn vader Cronus. De indrukwekkende grot op de oostelijke helling van de Ida, in het hartje van de Psiloritis, bevindt zich op een hoogte van 1.500 meter. Je bereikt de grot na een halfuurtje stappen. De plek is al sinds de Minoïsche tijd heilig. Er vonden dan ook veel zuiverings- en inwijdingsrituelen plaats. Ze werd genoemd door Pindarus, Plato en Theophrastus. Ook Epimenides en Pythagoras hebben de plek bezocht.

De noordkust rond Malia

Vanwege haar uitstekende infrastructuur wordt de noordelijke kust in het hoogseizoen druk bezocht. Ze bezit mooie zandstranden en enkele rotskusten, en je kunt er ook archeologische sites bezoeken, zoals het befaamde paleis van Malia.

De kustroute brengt ons naar Cherssonissos, een badstad met luxueuze hotels en een aardig haventje. Meer in het binnenland ligt het dorpje Piskopiana. In de Oudheid was het een belangrijke stad, vandaag trekken de toeristen er vooral naartoe voor het landbouwmuseum in de oude oliefabriek. Voorbij het strand van Stalida wacht een andere archeologische bezienswaardigheid: Malia. De site uit de Oudheid ligt op drie kilometer van de kust. Sarpedon, de derde zoon van Zeus en Europa, zou er geregeerd hebben. Vanaf 1915 werd Malia onderzocht, eerst door Joseph Hazzidakis en daarna door de Franse School van Athene. Men heeft er de overblijfselen blootgelegd van het nieuwe paleis dat in 1700 voor Christus, na de verwoesting van het eerste, gebouwd werd en dat op zijn beurt tussen 1450 en 1400 voor Christus vernietig werd. Het paleis is provincialer dan dat van Knossos en van Phaistos, het heeft geen fresco’s, maar is daarom zeker niet minder groots. Het lijkt weinig meer dan een hoop ruïnes, maar is wel charmant.

De Lassithihoogvlakte

Op de weg Iraklion-Agios Nikolaos kan je voorbij Gournes richting het plateau van Lassithi rijden. Het ligt te midden van de bergen en behoort vast en zeker tot de meest aansprekende plekjes van het eiland. In vergelijking met vroeger heeft het wellicht wat van zijn charme verloren. Toen zorgden putten, aangedreven door bijna 10.000 windmolens, ervoor dat het vruchtbare plateau van water voorzien werd. De molens moesten echter plaats ruimen voor pompen die in de grond zitten. Alleen de windmolens die fungeren als ‘uithangbord’ voor een taverne of een souvenirwinkeltje, bewijzen nog diensten.

We bereiken de Lassithihoogvlakte na een halte in twee charmante dorpjes: Potamies en Avdou. Potamies staat bekend om zijn mooie Panagia Gouverniotissakerk, versierd met oude fresco’s. Ook Avdou beschikt over heel wat Byzantijnse kerken met fresco’s. Vanaf Gonies gaat de weg echt steil omhoog. Voorbij het gerestaureerde vrouwenklooster Kera Kardiotissa bereikt de weg de bergpas van Ambelos, die op 900 meter zijn hoogste punt bereikt. Tussen vervallen molens kan je er genieten van een schitterend panoramisch uitzicht. In het noorden zien we de kust en de zee van Kreta, in het zuiden tekent zich de bergachtige massa van de Dikti af en voor ons zien we de hoogvlakte van Lassithi.

De hoogvlakte is al sinds de neolithische tijd bewoond. Vandaag is de streek rijk en welvarend. Men leeft er uiteraard van het toerisme, maar ook de appelen en de aardappelen genieten er een uitstekende reputatie. Om de hoogvlakte loopt een cirkelvormige weg van ongeveer twintig kilometer die men kan volgen om enkele van de twintig dorpjes te bezoeken. Als we die weg van oost naar west volgen, botsen we achtereenvolgens op Moni Vidiani, met een klooster met een natuurhistorisch museum, en Metochi en Psychro. De verkenning van het plateau gaat verder met een bezoek aan Agios Georgios, Agios Konstantinos, Moni Krystallenia, Marmaketo, Pharsaro en Tzermiado, het grootste dorp. De cirkel is pas rond als we Lagou en Pinakiano bezocht hebben.