In de schaduw van de mysterieuze tempels van Angkor Wat in Cambodja
Cambodja ligt in de zuidoostelijke hoek van Azië en is een land met een lange en tragische geschiedenis. Bewoond door ongeveer 15 miljoen glimlachende en gelukkige mensen die de westerse drukte nog steeds niet kennen en vooral familiebanden en goede sociale relaties waarderen! Ondanks het kleine aantal inwoners en de relatief kleine oppervlakte heeft het veel te bieden. Warme zee, koraalriffen, wit zand, mysterieuze en ongewone tempels, prachtige landschappen en hele aardige, glimlachende en warme bewoners.
Tragische geschiedenis
Cambodja maakt deel uit van de tropische moessonklimaatzone. Het moesson- of regenseizoen duurt van mei tot november, en het droge seizoen van december tot april. Het toeristenseizoen duurt ongeveer van december tot februari, wanneer de luchtvochtigheid daalt. Het bijzonder interessante land is zeker geen standaard plek om je vakantie door te brengen. De inwoners van het huidige Cambodja zijn afstammelingen van het Khmer-volk, dat 1200 jaar geleden het Grote Rijk creëerde, dat de gebieden van het moderne Maleisië, Thailand, Vietnam, Laos en Birma omvatte. Als resultaat van de Europese kolonisatie in 1887 werden de gebieden van het huidige Cambodja opgenomen in Frans Indochina.
In 1975 nam de Rode Khmer de macht in het land over onder leiding van de bloedige dictator Pol Pot. Hun bewind, vol geweld, terreur en genocide, eindigde in 1979. Ze hebben hun stempel gedrukt op het hele land, wat tot uiting komt in de film ‘The Killing Fields’ van Roland Joffe. Hij ontving drie Oscars en dertien andere prestigieuze filmprijzen. Er bevinden zich nog steeds enkele miljoenen antipersoneelsmijnen onder de grond, en daardoor sterven voortdurend mensen. Het zal nog ongeveer tien jaar duren om ze te ontwapenen. Cambodja is sinds 1993 een constitutionele monarchie. Het is een arm, maar zich dynamisch ontwikkelend democratisch land. Als we Cambodja vandaag de dag bezoeken en ons vergapen aan de architectuur, het fenomenale tempelcomplex, drijvende dorpen, maar ook aan de mensen die altijd glimlachen, voelen we ons alsof we in een paradijselijk land zijn. De vraag is of ze de tragedie van die jaren al zijn vergeten?
Cambodjaanse jungle
De meest interessante plek is zeker Angkor Wat – de voormalige hoofdstad van het Khmer-rijk. Angkor Wat kan vertaald worden als ‘stadstempel’, en het nabijgelegen stedelijke complex heet Angkor Thom, wat ‘prachtige stad’ betekent. Tegenwoordig wordt de naam Angkor gebruikt om de voormalige Khmer-staat of het wereldberoemde ruïnescomplex gebouwd in het hart van de Cambodjaanse jungle te beschrijven. Angkor Wat werd gebouwd tijdens het bewind van koning Suryavarman II (1113-1150 n.Chr.). Die wilde zijn rijk eren door een monumentale tempel te creëren ter ere van de hindoegod Vishnu, met wie de koning zich identificeerde. Hoewel de tempel aan Vishnu was gewijd, was hij ook bedoeld om de glorie van de koning als goddelijke heerser uit te drukken. Het is gebouwd van zandsteen en rijkelijk versierd met reliëfs, beslaat een oppervlakte van ruim 160 hectare en is omgeven door een 200 meter brede gracht. Het Angkor-complex is ongeveer 400 vierkante kilometer groot en het historische park daarin 120 vierkante kilometer. De architecten van Angkor Wat creëerden de tempel als een symbolische kaart van de kosmos volgens hindoeïstische overtuigingen - de centrale toren vertegenwoordigt de mythische berg Meru, een heilige piek die de thuisbasis is van de goden, omringd door vier kleinere torens die andere pieken symboliseren. De hele structuur is op ingewikkelde wijze uitgelijnd met astronomische cycli, waardoor Angkor Wat kan functioneren als een kalender en plaats voor hemelobservatie. De bouwtijd van de tempel wordt geschat op 32 tot 35 jaar.
Angkor Wat was oorspronkelijk een hindoetempel, maar werd in de 14de eeuw omgebouwd tot een boeddhistische tempel. Deze geloofsverandering betekende echter niet de vernietiging van eerdere symbolen: de boeddhisten respecteerden hindoeïstische architectonische elementen en voegden alleen nieuwe boeddhistische sculpturen en beelden toe. Angkor Wat werd toen de bestemming van talrijke boeddhistische pelgrimstochten, wat bijdroeg aan de verdere ontwikkeling en het behoud ervan. Omdat de tempel eeuwenlang een plaats van aanbidding was en geen verlaten monument, zijn de meeste bouwwerken van Angkor Wat bewaard gebleven. Wat het uniek maakt, is niet alleen de omvang en de rijkdom aan details, maar ook het feit dat het een van de weinige overblijfselen is van het machtige Khmer-rijk, dat niet in het struikgewas van de jungle verdween.
Het centrum van de wereld
Angkor Wat is de enige tempel die door de Khmers is gebouwd en waarvan de hoofdingang niet op het oosten, maar op het westen gericht is. Men vermoedt dat Angkor Wat een tempel was - een graftombe voor Suryavarman II. De tempel is een belangrijke attractie van het archeologische park en bevat binnen zijn grenzen religieuze complexen, koninklijke paleizen en andere monumenten van deze ‘magische stad’. Het verbaast met zijn grootte. Er zijn drie niveaus: het eerste is een studieplek voor monniken, het tweede is bedoeld voor gebed, en het derde is voorbehouden voor de koning, de koninklijke familie en de hoogste priesters. Bovendien bevindt zich op de tweede verdieping het ‘centrum van de wereld’, dat is het centrum van de hele tempel.
Angkor Wat is 215 meter lang en 187 meter breed. In het midden bevindt zich de hoofdtempel, waarvan het karakteristieke element vijf torens in de vorm van lotusbloemen zijn. De hoogste van hen stijgt tot een hoogte van 65 meter. Deze afmetingen maken het een van de grootste religieuze gebouwen ter wereld. De tempel werd midden in een uitgestrekte ruimte gebouwd, omgeven door een muur en een bijna 200 meter brede gracht. De muren rondom de grootste binnenplaats zijn versierd met honderden bas-reliëfs die scènes uit de hindoeïstische mythologie en de oorlogen van koning Suryavarman II uitbeelden. De bas-reliëfs zijn glad en stralend omdat ze worden aangeraakt door miljoenen pelgrims die hier komen om de Boeddha te aanbidden. De ingang van de hoofdpoort van de tempel wordt bewaakt door Muchalinda-slangen - een boeddhistisch symbool van bescherming en veiligheid.
De derde tempel: Bayon
Een must-see bij een bezoek aan Angkor Wat is de derde van de grote Angora-tempels: Bayon. Het is een van de meest fascinerende monumenten in het complex, wereldwijd bekend om zijn buitengewone sculpturen, talrijke torens met gezichten en complexe boeddhistische en hindoeïstische symboliek. Gelegen in het hart van de oude stad Angkor Thom, was het het brandpunt van het Khmer-koninkrijk, en de geschiedenis en architectuur weerspiegelen zowel de spirituele als politieke ambities van het machtige rijk. Bayon werd aan het einde van de 12de eeuw gebouwd als staatstempel van koning Jayavarman VII, een van de belangrijkste heersers in de geschiedenis van de Khmer. De Bayon-tempel werd aanvankelijk gebouwd als een Mahayana-boeddhistische tempel, die werd geassocieerd met de religie van koning Jayavarman VII, maar na zijn dood en de verandering van de dynastie werd hij verschillende keren getransformeerd, waarbij ook elementen van het hindoeïsme werden overgenomen. Als gevolg van deze veranderingen werd de Bayon een complexe mengeling van boeddhistische en hindoeïstische symbolen, wat terug te zien is in de reliëfs en versieringen.
Bayon staat vooral bekend om zijn stenen torens. De centrale tempel heeft meer dan 50 torens, elk versierd met enorme stenen gezichten. Er wordt geschat dat de tempel oorspronkelijk ongeveer 200 gezichten had, waarvan de meeste tot op de dag van vandaag bewaard zijn gebleven. Deze gezichten vertegenwoordigen hoogstwaarschijnlijk Avalokiteshvara - de bodhisattva van mededogen - of koning Jayavarman VII zelf, die zichzelf identificeerde met de godheid. De Bayon-tempel bestaat uit drie niveaus. Het laagste en middelste niveau bevatten galerijen bedekt met ingewikkelde reliëfs, en het hoogste niveau is de centrale toren, omringd door andere torens met gezichten. De torens en gezichten van Bayon waren waarschijnlijk bedoeld om de alomtegenwoordigheid van de koning of bodhisattva te symboliseren die over zijn volk waakt. In de boeddhistische symboliek kunnen Bayon-torens Meru vertegenwoordigen - een heilige berg in de hindoeïstische en boeddhistische kosmologie - het centrum van het universum. Als je hier loopt, krijg je de indruk dat de ogen nog steeds naar toeristen kijken, en sommigen zeggen zelfs dat de stenen gezichten de laatste machtige koning van Angkor vertegenwoordigen. Het maakt echt een geweldige indruk!
Ta Prohm, de tempel met de bomen
Ook bezienswaardig is de pittoreske Ta Prohm-tempel, waarvan de muren zijn verstrengeld met enorme wortels van bomen van enkele tientallen meters hoog. Verborgen in de jungle, mysterieus en magisch, is het iets minder druk dan de anderen. Helaas eist de jungle zijn tol en verliest de tempel de strijd tegen de krachten van de natuur. Boomwortels dringen de stenen van de gebouwen binnen en zorgen ervoor dat Ta Prohm in verval raakt. Sommige delen ervan zijn om veiligheidsredenen afgesloten.
Angkor Wat en de nabijgelegen tempels vormden de achtergrond voor meerdere iconische filmscènes, waarvan de bekendste de film ‘Lara Croft: Tomb Raider’ uit 2001 was. De filmmakers maakten voornamelijk gebruik van de Ta Prohm-tempel. Het waren deze landschappen die de film een onvergetelijke, mysterieuze sfeer gaven. De Ta Prohm-tempel was de perfecte plek om de zoektocht van Angelina Jolie's Lara Croft naar mythische artefacten uit te beelden. De filmmakers waren vooral geïnteresseerd in de natuurlijke uitstraling van de tempels verweven met de jungle, waardoor Ta Prohm een van de meest bezochte tempels door filmliefhebbers werd.
Olifantenterras
Een ander indrukwekkend object is het beroemde Olifantenterras - een muur van meer dan 800 meter lang, waarop een groot bas-reliëf van 365 meter staat met afbeeldingen van krachtige dieren die in een processie lopen of tijdens de jacht in de jungle. Het centrale deel van het terras ligt tegenover de oostelijke poort van het koninklijk paleis en is versierd met grote kariatiden met opstaande vleugels, die het bijna tweehonderd meter lange koninklijke paviljoen ondersteunen.
Er zijn twee routes langs boswegen en paden waardoor je de belangrijkste objecten kunt zien: de kortere lus is 17 km lang en de langere is 26 km lang. Geen van hen bestrijkt echter het hele complex, en zelfs als je er alleen doorheen beweegt, kun je hier meerdere dagen doorbrengen om nog meer pittoreske ruïnes van de Angkor-tempels te ontdekken - het extreem rijke erfgoed van de Khmers. Sommige mensen zullen van het mystieke Ta Prom houden, anderen van het afgelegen Banteay Srei. De tempels zijn werkelijk indrukwekkend en daarom zijn ze opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst en op de lijst van de moderne 8 wereldwonderen. Tegenwoordig wekken Angkor Wat en het hele complex de nieuwsgierigheid op en verbergen ze veel geheimen.
Reizigers die deze magische plek willen bezoeken, stoppen meestal in Siem Reap - de stad die het dichtst bij Angkor ligt en als uitvalsbasis dient. Door de enorme populariteit van Angkor ontwikkelt Siem Reap zich zeer snel: er werden talloze hotels, bars, restaurants en een internationale luchthaven gebouwd op 8 km van de stad. In de stad kan je een fiets, motor of riksja met chauffeur huren om het tempelcomplex te verkennen.
Architectuurgeheimen en verloren bouwtechnieken
Een van de grootste mysteries van Angkor Wat is hoe de makers ervan erin slaagden zo’n monumentaal bouwwerk te bouwen met behulp van eenvoudige hulpmiddelen. De bouw van het complex vereiste het transport en de verwerking van duizenden tonnen zandsteen. Onderzoekers ontdekten dat deze stenen door een systeem van kanalen werden getransporteerd vanuit steengroeven tot wel 50 kilometer verderop. Een andere interessante ontdekking zijn de reliëfs die op de muren zijn uitgehouwen en die scènes uit het leven aan het koninklijk hof uitbeelden en episoden uit hindoeïstische mythen die de tempel sieren. Er zijn ook talloze mysterieuze tekeningen en inscripties waarvan de betekenis nog niet volledig is begrepen. In een van de gangen werden schilderijen gevonden met vreemde wezens en geometrische patronen, die volgens sommige wetenschappers oude astrologische codes kunnen zijn. Tegenwoordig trekt Angkor Wat elk jaar duizenden toeristen die het meesterwerk van de eeuwenoude architectuur met eigen ogen willen zien. Door de tempel op de Werelderfgoedlijst te plaatsen heeft UNESCO zich ertoe verbonden Angkor Wat te beschermen, maar het groot aantal bezoekers vormt een enorme uitdaging om deze oude plek in goede staat te behouden.
Angkor Wat is meer dan alleen een monument. Het is een getuigenis van de spiritualiteit en artistieke prestaties van het Khmer-volk, maar ook een inspiratie om na te denken over de duurzaamheid van beschavingen en de kwetsbaarheid van rijken. De tempel, die eeuwenlang een ontmoetingsplaats is geweest voor gelovigen en pelgrims, inspireert vandaag de dag toeristen en onderzoekers van over de hele wereld. Haar verhaal herinnert ons eraan hoe grote macht kan vervagen, maar de geest en erfenis ervan eeuwenlang kunnen voortduren.
