Voormalige arbeiderswijk
De arbeidersklasse bewoonde eeuwenlang Trastevere. Wie de huizenprijzen vandaag in de etalages van de vele makelaars bekijkt, ziet in een oogopslag dat van een arbeiderswijk helemaal geen sprake meer is. Trastevere ligt aan de westkant van de Tiber, recht tegenover de Campo de’ Fiori en net ten zuiden van het Vaticaan. Eeuwenlang woonden er in deze buurt emigranten uit heel Italië die in Rome werk kwamen zoeken. Trastevere betekent ‘aan de overkant van de Tiber’, en zo voelen veel oude mensen uit Trastevere het vandaag nog steeds. Hun geuzennaam is noantri, wat zoiets betekent als ‘wij, de anderen’. Bij Bar San Calisto, een van de weinig overgebleven bars waar geen toeristen zitten, zeggen oude mannen met stok en gezeten op wankele stoeltjes dat zij het liefst zo weinig mogelijk de brug oversteken naar Rome.
Het is een voorbijrazen van toeristen, maar zij spelen stoïcijns hun spelletje Scopa-kaart. “Het liefst komen wij daar zo weinig mogelijk. Het is hier goed genoeg.” Ze kunnen de toeristen negeren, maar het zit de mannen aan de ene kant wel degelijk dwars dat het straatbeeld in Trastevere onherroepelijk is veranderd. Je hoeft niet eens goed om je heen te kijken in Trastevere om oneindige rijen Italiaanse studenten en jonge toeristen voor de talloze restaurants en bars te zien staan. En overdag is dit labyrint van straten met scheve kinderkopjes een plek waar toeristen met grote camera’s om hun hals en reisgidsjes in hun hand rondwandelen. De wijk van de voormalige arbeidersklasse is veranderd, maar het gekke is: de geest van de arbeider lijkt op sommige plekken nog rond te dwalen. Veel meer dan op andere hotspots in Rome.
Levensader
De wijk wordt in tweeën gesplitst door de Viale Trastevere, de levensader van de wijk en een heel lange vierbaansweg waar ook trams overheen denderen. Bega niet de doodzonde die de meeste bezoekers begaan: blijf niet alleen aan de westkant van die straat. Inderdaad, doe je dat wel, dan zul je vermoeid en weinig voldaan terugkeren van de wandeling. Paolo, geboren in Trastevere, zegt dat je Trastevere moet zien als een gespleten buurt. “Er is een heldere tweedeling.
Aan deze ene kant van de Viale Trastevere is het feesten geblazen. Hier zitten de cafés, de pizzeria’s, de fastfoodketens, en hier vertonen ’s avonds tientallen artiesten voor de Santa Maria-kerk op de Piazza Santa Maria in Trastevere hun kunsten. Na zonsondergang is het voetje voor voetje door de straten schuifelen.” Eigenlijk is dit deel van de wijk één grote uitgaansgelegenheid geworden, tot verdriet van veel oude bewoners van Trastevere. Laten we daarom het bekende Trastevere achter ons laten en de grote straat oversteken. Paolo: “Het echte Trastevere vind je aan de andere kant, de betere restaurants, de betere wijnen, de mooiere straatjes, de verstopte pleintjes.”
Oversteek
Ik steek de Viale Trastevere over en loop de Via Carlo Tavolacci in met in de verte de Chiesa San Franceso in Ripa. De atmosfeer verandert meteen. Weg zijn de happy hours-bars, weg zijn de slechte ijszaken. Hoewel er op het plein wat tourbussen van grote reisorganisaties geparkeerd staan, zijn er geen toeristen te bekennen. De chauffeurs liggen met een krant over de voorruit achter hun stuur te slapen. Ik loop over kasseien met aan weerszijden grote huizen in de pasteltinten oranje en bruin, met af en toe een tuin. Hier geen grote borden met ‘Pizza! Beer! Ice cream!’ maar lokale winkeltjes. De sfeer is er gemoedelijk. Mensen praten zonder te schreeuwen. Niet de gejaagdheid van nog geen tweehonderd meter verderop, aan de andere kant van de Viale Trastevere.
Chaos
De grootste markt van Rome vindt ook hier plaats. Een must als je in Rome bent. Let wel goed op je handtas, fotocamera en andere zaken die je dierbaar zijn. Op de markt is werkelijk alles te vinden. Zo sleuren mensen pruiken, schilderijen, bankstellen, voetbalshirts, bonsaibomen en boeken vol met oude postzegels mee.
Het rijmpje in Rome gaat als volgt: A Porta Portese andai, a te pensai e un ricordo ti portai. Naar Porta Portese ga je en ter herinnering neem je een presentje mee. En tegelijkertijd kun je je handelskwaliteiten testen. Het is hier afdingen geblazen.
Langs het gevaarlijk snelstromende water van de Tiber loop ik terug naar Gianicolo. Ter hoogte van de Sixtijnse brug hoor ik wild gepraat en gelach. Honderden mensen zitten op de trappen van de fontein op de Piazza Trilussa. Biertjes gaan van hand tot hand. Telefoonnummers worden uitgewisseld, er wordt omhelsd, gezoend en Vespa’s rijden af en aan om nieuwe jongeren af te zetten en op te halen. Het verdwenen Rome heb ik gevonden.
